Szanowni Państwo,

            Obecny stan nosi wszelkie znamiona sytuacji kryzysowej. Ogłoszenie kilka dni temu przez WHO, iż mamy do czynienia z pandemią wirusa COVID-19 oznacza, że tego wirusa nie da się już powstrzymać. Zgodnie ze stanowiskiem European Centre for Disease Prevention and Control wczesne, zdecydowane, skoordynowane i wszechstronne wdrożenie ograniczania bezpośrednich kontaktów miedzy ludźmi, skuteczniej spowalnia rozprzestrzenianie się wirusa. Może znacząco zmniejszyć ilość osób chorych i zminimalizować konsekwencje rozwoju pandemii. To o co walczymy zarówno jako ludzkość jak i naród, to spowolnienie rozprzestrzeniania infekcji. Jednym z powodów jest zdobycie czasu dla personelu medycznego i naukowców, by mogli opracować efektywne leczenie oraz szczepionkę. Jest jeszcze jeden bardzo ważny powód wysiłków służących spowalnianiu infekcji. U znacznej większości osób przebiega ona łagodnie. Kilkanaście procent chorych mających objawową infekcję wirusem COVID-19 wymaga wspomagania oddychania z użyciem specjalistycznego sprzętu. Przykład innych krajów wskazuje, iż spowolnienie tempa rozprzestrzeniania się infekcji może poprawić korzystne rokowania dziesięciokrotnie. Mamy również nadzieję, że okres wiosenno – letni może osłabić aktywność tego patogenu.

            Niezwykle ważne jest, by zachować osobiste bezpieczeństwo. Infekcja jest groźna dla wszystkich; dla pacjentów ale również dla nas i dla naszych bliskich. Stąd też ludzki i profesjonalny obowiązek, by przyczynić się do zmniejszenia ryzyka związanego z infekcją. Również jako psychoterapeuci możemy przyczynić się do zmniejszenia ryzyka niekorzystnego przebiegu pandemii.

Poniżej znajdziecie Państwo kilka rekomendacji.

Zalecenia związane z pracą terapeuty i pracą superwizora

1. Kluczowe jest ograniczenie do niezbędnego minimum bezpośrednich kontaktów międzyludzkich.
2. Powinniśmy znać jako psychoterapeuci standardy postępowania w sytuacji podejrzenia infekcji. Powinniśmy bezwzględnie stosować się do wszystkich popartych rzetelną wiedzą naukową wytycznych m.in. takich jak; częste, dokładne mycie rąk i niedotykanie twarzy oraz utrzymywanie dystansu przynajmniej jednego metra w trakcie kontaktów z innymi osobami.
3. Wszystkie kursy i szkolenia rekomendowane przez Sekcję powinny być na czas pandemii odwołane lub przełożone. Możliwe jest prowadzenie on-line szkoleń teoretycznych.
4. Zarówno indywidualna jak i grupowa superwizja, na czas pandemii, powinna odbywać się
   w formie telefonicznej lub audiowizualnej.
5. W wypadku pacjentów pozostających w długotrwałej opiece terapeutycznej dopuszczalne jest na czas pandemii prowadzenie terapii online. Zdając sobie sprawę z dyskusyjności tej formy prowadzenia terapii, uważamy że obecna sytuacja jest wyjątkiem, jaki uzasadnia jej podejmowanie.
6. Terapia online pacjentów pierwszorazowych wskazana jest wtedy, kiedy z uwagi na stan pacjenta, początek leczenia nie może być odłożony. Kontakt osobisty powinien być podejmowany jedynie w sytuacjach, w których sposób jednoznaczny jest to wymagane z powodu charakteru objawów pacjenta.
7. Instytucje powinny dołożyć wszelkich starań, by na czas pandemii zapewnić możliwość prowadzenia terapii online. W ramach instytucji gdzie prowadzona jest psychoterapia, a które nie mogą przejść na formę pracy online, zawieszone powinny zostać wszelkie spotkania kliniczne i superwizje grupowe a szczególnie wspólne spożywanie posiłków – w tym zwłaszcza branych za pomocą rąk ze wspólnych naczyń (ciastka, orzeszki, itp.).
8. Pacjenci powinni być przez nas edukowani na temat infekcji COVID-19. Jeśli nie zostało to przeprowadzone wcześniej, korzystny jest kontakt z pacjentem przed najbliższą sesją i zapytanie o samopoczucie. W razie występowania specyficznych objawów infekcji górnych dróg oddechowych (suchy kaszel, wysoka gorączka, duszność) pacjent powinien być zobowiązany do niezwłocznego (telefonicznego) kontaktu ze swoim lekarzem POZ, Sanepidem lub najbliższym oddziałem chorób zakaźnych. Stwierdzenie takich objawów u pacjenta w trakcie sesji powinno skutkować jej przerwaniem i postępowaniem według powyższej rekomendacji.
9. Dostrzeżenie u siebie cech infekcji przebiegającej z gorączką i kaszlem lub wystąpienie takiej infekcji u najbliższych, powinno skutkować natychmiastowym zaprzestaniem pracy oraz kontaktem z odpowiednimi służbami.
10. Należy restrykcyjnie przestrzegać zasad higieny. Zalecane jest częste przecierane środkami dezynfekcyjnym miejsc takich jak klamki, telefony, oparcia i poręcze foteli w gabinetach, klamki, krany i spłuczki w toaletach. Powinna nas obowiązywać troska o to, czy zasady powyższe przestrzegane są również przez koleżanki i kolegów uprawiających psychoterapią lub zajmujących się dziedzinami pokrewnymi.

Zalecenia dotyczące społecznej służby psychoterapeutów

1. Ogłoszenie przez WHO stanu pandemii skutkuje nagłym, ogromnym wzrostem lęku. Jego przejawy są widoczne zarówno w codziennym życiu jak i w wewnętrznym przeżywaniu. Jest to nieunikniony, uboczny skutek tego, z czym się obecnie zmagamy. Można się spodziewać, że poziom lęku, będzie się zmieniał w zależności od rozwoju sytuacji epidemiologicznej. Powstrzymanie epidemii, wygaszenie jej przynajmniej w jednym miejscu, informacje o osobach wyleczonych, znalezienie leku bądź szczepionki – powinny redukować lęk. Znaczący wzrost zachorowań i zgonów, zwłaszcza wśród osób znanych czy bliskich – będzie skutkować wzrostem lęku lub utrzymaniem się na bardzo wysokim poziomie. Praca ze skutkami lęku leży w zakresie naszych zawodowych kompetencji i powinności.
2. Można oczekiwać, że wprowadzone epidemiologiczne ograniczenia względnie szybko spowodują wzrost frustracji i emocji jakie są oczywistym następstwem frustracji. W połączeniu
   z lękiem stawia to przed naszym środowiskiem istotne wyzwania. Praca z intensywnymi, obciążającymi emocjami takimi jak np. depresja czy agresja leży w zakresie naszych zawodowych kompetencji i powinności.
3. Szczególnym wyzwaniem wydaje się być terapeutyczna pomoc czy psychologiczne wsparcie dla tych grup zawodowych, jakie pracują pod ogromnym obciążeniem; personelu oddziałów zakaźnych, ratowników medycznych, pielęgniarek i wszystkich, którzy z racji swego zawodu podlegają istotnie większemu ryzyku zakażenia. Pomoc terapeutyczna i wsparcie psychologiczne leżą w zakresie naszych zawodowych kompetencji i powinności.
4. Ważne jest również, by znaleźć sposób okazania terapeutycznej pomocy i profesjonalnego wsparcia osobom borykającym się z osamotnieniem w okresie kwarantanny, czy dobrowolnie podjętej decyzji o przebywaniu w domu. Szczególnie istotne może być wsparcie dla osób starszych, samotnych i tych które w aktualnej sytuacji stanowią grupę szczególnie narażoną na psychologiczne, obciążające konsekwencje obecnej sytuacji.
5. Zwracamy się z apelem, by każdy terapeuta wykorzystał swoje profesjonalne doświadczenie
   i umiejętności a w zaistniałej sytuacji, na lokalnym poziomie, przyłączył się do wspólnego wysiłku służby zdrowia w sprostaniu wyzwaniom związanym z pandemią. Mamy wiedzę
   i umiejętności, jakie mogą pomóc wielu osobom w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami
   i przeżyciami. Spożytkowanie profesjonalnych kompetencji leży w zakresie naszych zawodowych powinności.

Krzysztof Klajs, Przewodniczący Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

Maciej Pilecki, Były Przewodniczący Zarządu Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

Łukasz Müldner–Nieckowski, Przyszły Przewodniczący Zarządu Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Elekt)