Pismo do psychoterapeutów,
członków Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

Szanowni Państwo, Koleżanki i Koledzy,

W ostatnim czasie pojawia się wiele informacji o tym, że psychoterapeuci podejmując pracę w ośrodkach, gdzie zasady etyczne zawodu psychoterapeuty są nieznane, stawiani są przed wymogiem podpisywania swego rodzaju klauzuli lojalnościowej, która często stoi w sprzeczności z fundamentalnymi zasadami etycznymi, zawartymi w kodeksach etycznych psychoterapeutów, w tym także Kodeksu Etycznego Psychoterapeutów naszej Sekcji.

Oto przykłady etycznie wadliwych zobowiązań, jakie mają podpisywać psychoterapeuci podejmujący pracę w tych ośrodkach:

• terapeuta zobowiązuje się, że będzie prowadził psychoterapię przez co najmniej określoną liczbę spotkań (niezależnie od wskazań merytorycznych);
  
  
• terapeuta nie ma prawa po zakończeniu pracy w danym ośrodku kontynuować terapii tego pacjenta już poza tym ośrodkiem, a nawet nie może podać informacji pacjentowi, gdzie będzie pracował;
  
  
• terapeuta nie może skierować pacjenta na dodatkową konsultację poza ośrodkiem, nawet jeśli uznaje, że merytorycznie jest to wskazane;
  
  
• terapeuta w ramach zawartej umowy podlega zakazowi konkurencji także po wygaśnięciu współpracy (!) z daną firmą, co może skutkować niemożnością dalszej pracy w zawodzie;
  
  
• terapeuta rozwiązując umowę o współpracę z ośrodkiem musi przekazać niezakończone procesy terapeutyczne innym, wskazanym terapeutom tego ośrodka w ramach lojalności z ośrodkiem, a nie kierując się dobrem pacjenta lub wolnym wyborem pacjenta;
  
  
• terapeuta nawiązując współpracę z ośrodkiem nie może o tych zasadach poinformować pacjentów (klauzula „poufności umowy”), także w sprawach, które bezpośrednio ich dotyczą: niemożność kontynuowania terapii w innym miejscu, konieczność kontynuowania terapii tylko w tym ośrodku u innej osoby, nacisk ośrodka na terapie długoterminowe itp.;terapie długoterminowe itp.;
  
  
• za przekroczenie któregokolwiek z warunków umowy terapeuta zobowiązany jest do zapłacenia wysokiej kary umownej, (zazwyczaj w formie realizacji weksla wystawionego cenia wysokiej kary umownej, (zazwyczaj w formie realizacji weksla wystawionego in blanco) niekiedy zależnej od późniejszej interpretacji właściciela ośrodka.

Przedstawiliśmy powyżej tylko niektóre z zasad przedkładanych terapeutom do podpisania w momencie podejmowania pracy w ośrodku psychoterapeutycznym. Często psychoterapeuci zaczynający pracĘ w zawodzie nie dostrzegają niebezpieczeństw zawartych w takich umowach, konstruowanych przez osoby nie kierujące się zasadami etycznymi obowiązującymi psychoterapeutów, a nastawione na zysk danej firmy. Prawnicy współpracujący z ośrodkami tworzącymi takie umowy lub pomagający terapeutom w rozwiązaniu tych umów, zazwyczaj nie znają zasad pracy psychoterapeutycznej i obowiązujących kodeksów etycznych, więc posługuj ą się ogólnymi wskazaniami, zazwyczaj wziętymi z obszaru biznesowego.

Dlatego zwracając uwagę na konieczność przestrzegania obowiązującego nas wszystkich Kodeksu Etyki Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, przypominamy jego następujące punkty:

• 2.5. Psychoterapeuta ma obowiązek wyjaśniania pacjentowi kwestii dotyczących ich wspólnej pracy w ramach zawieranych z nim ustaleń, określających cele i metody pracy oraz zasady jej finansowania.
  
  
• 2.6. Psychoterapia winna być prowadzona jedynie tak długo, jak tego wymaga osiągnięcie uzgadnianych przez pacjenta i psychoterapeutę celów terapeutycznych.
  
  
• 5. W przypadku konfliktu interesów własnych lub instytucji zatrudniającej psychoterapeutę z dobrem pacjenta, obowiązuje zasada „dobro pacjenta jest najwyższym prawem”.

Ponadto obowiązuje nas Deklaracja Zasad Etycznych EAP, zawierająca między innymi poniższe zasady:

• Zasada 1.a.
  Jako praktycy, psychoterapeuci zdają sobie sprawę z ciążącej na nich odpowiedzialności względem społeczeństwa, ponieważ ich opinie i działania zawodowe mogą zmienić życie innych ludzi. Są oni ostrożni w sytuacjach nacisku, związanych z kontaktami osobistymi, towarzyskimi, organizacyjnymi, środowiskowymi lub presją polityczną i finansową, które mogą prowadzić do nadużycia ich wpływu.
  
  
• Zasada 1.b.
  Psychoterapeuci z góry wyjaśniają klientom wszystkie kwestie dotyczące ich wspólnej pracy. Unikają takiego rodzaju relacji, które mogłyby ograniczyć ich obiektywność i sprowokować konflikt interesów.

Zachęcamy, by w sytuacji dylematu, który mógłby wynikać z nieznajomości przez pracodawcę zasad etycznych osoba stawiana w konflikcie powoływała się na Kodeks Etyczny Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Kodeks EAP. Mamy
nadzieję, że niniejsze pismo pozwoli nam, psychoterapeutom dbać o zawieranie takich umów o pracę, które nie będą stać w kolizji z obowiązującymi nas zasadami etycznymi.

Krzysztof Klajs
Przewodniczący Sekcji Naukowej Psychoterapii PTP